Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, Bloomberg HT yayınında bankacılık kesimine ait değerlendirmelerde bulunuyor.
Çakar’ın öne çıkan tabirleri şunlar oldu:
Türkiye iktisat modelinde amaç, ithalata dayalı, tüketimin ön plana çıktığı cari açığa sebebiyet veren modelden çıkıp lokal üretim ve cari istikrar üzerinde büyümeyi sürdürülebilir kılmaktı.
Bu modelde yatırım ve istihdam üzere anahtar kavramlar öne çıkıyordu.
Üretimde yüksek teknolojiye dayalı, üretimi mümkün olduğunca yurt içinde katma kıymetle yapmak ideolojisiyle yola çıkıldı.
Türkiye’nin ihracatına bakıldığında bunun kısmen başarıldığı görüldü.
2022’nin özetini savaştan bağımsız yapmak eksik olur. Savaş birçok maliyeti de ekledi. Euro Bölgesi’nde maliyetler yükselince bizim ithalat üzerinden maliyetlerimiz de arttı.
Türkiye’deki cari istikrarın sürdürülebilir olması kıymetli. Bunun için ihracat, turizm üzere Döviz kazandırıcı faaliyetler bizim için kıymetli. Yurt dışı müteahhitlik Rusya ve Orta Doğu’daki gelişmeler hasebiyle istediğimiz üzere gerçekleşmedi.
Cari istikrarda olumlu gelişmeler olmasına karşın maliyet tarafında gücün olumsuz tesiri oldu. 2022’de güç faturası 97 milyar dolara vardı.
Tüm bunlara karşın büyümede emsal ülkelere nazaran müspet bir performans gösterdik. Yüzde 5 civarında büyüme makul bir büyüme. Çin gelişmekte olan ülkelerde sıralamayı etkiliyor.
Büyümenin kompozisyonunda son çeyrekte iç tüketim tesirli olmakla bir arada net ihracatın katkısı daima oldu. Makine yatırımları son 12 çeyrektir artış kaydediyor. Bankacılık kesiminin tüm rasyoları olumlu kaydedildi.
Bütçe de aşikâr bir disiplin içinde kaldı. Kamu ve özel dalın yabancı para cinsinden borçları nisbi halde azaldı.
“Enflasyon fiyat sistemini bozar”
Enflasyon fiyat düzeneğinde önemli bir bozulma getiriyor. Enflasyonda önlem alınmazsa sabit gelirlinin durumu bozulur. Enflasyonda sabit gelirlileri koruyacak düzenlemeler gerekir. Son devirde alınan kimi düzenlemeler vatandaşı müdafaa maksadı gözetiyor.
Enflasyon dünyada da 2022’de en büyük sorun oldu.
Enflasyonun nedenlerine bakmak lazım. 2020 yılında pandeminin tesiriyle üretimi ve istihdamı korumak emeliyle tüm ülkeler genişleyici para siyaseti uyguladı. Bu da talep enflasyonu yarattı. Bu talep enflasyonu üzerine bir de sonra maliyet enflasyonu geldi. ABD ve Avrupa’da resesyonu göze alarak faizler artırıldı. Türkiye büyümeden taviz vermek istemediği için arzı artarak enflasyonu denetim altına alma yoluna gitti.
“Enflasyonun yönetilebilir düzeylere geleceğini düşünüyorum”
Euro Bölgesi’nde resesyonun kısmen gevşeyeceği öngörülüyor. Enflasyonu önümüzdeki devirde kesinlikle aşağı çekmemiz gerekiyor. Burada kesinlikle arzı artırıp, katma kıymetli üretimi artırmalıyız. Türkiye’nin enflasyonun temelinde her vakit cari açık olmuştur. Cari açığı yönetecek siyasetler geliştirmeliyiz.
Ekonomide tek değişen yoktur. Tüm dinamikleri yanlışsız kurgulayarak modelleri işlemek gerekir. Beklentilerin gerçek yönetilmesi lazım. Türkiye’de enflasyonda beklentilerin kırılacağını, enflasyonun da yönetilir düzeylere geleceğini düşünüyorum.
Son vakitlerde yapılan kimi düzeltme kalemlerinin piyasada elbet genişletici bir tesir yaratacağı açık. Enflasyonda sabit gelirlileri koruyacak düzenlemeler yapılması gerekiyor. Ben bunları bu kapsamda değerlendiriyorum. Bunu TCMB Liderimiz da belirtti, hesaplamalarının yapıldığını söyledi.
Krediler yüzde 93 arttı
2022’de bankacılık dalının kredi büyümesi 2,6 trilyon TL. 23 milyar dolarlık yabancı para kredi bakiyesi de kapatıldı. Gerçek bölüme 1,7 trilyon TL kredi kullandırdık. Gerçek bölüme kullandırılan kredi yüzde 93 oranında arttı. KOBİ kredilerinde artış yüzde 104 düzeyinde.
Finansal erişim açısından bankacılık dalının gerçek kesime verdiği kredide eksiklik olduğunu söylemek yanlışsız değil.
Türkiye’nin finansal sisteminin yüzde 85’i bankacılık kesiminde. Türkiye’de kullandırılan kredilerin yüzde 98’i de bankacılık dalında. Yükün kıymetli kısmı bölümün üzerinde ve biz sorumluluklarımızın farkındayız.
Türkiye’de toplam kredi büyüklüğü 7,7 trilyon TL’dir.
Makroihtiyati önlemler kredilerin hakikat alanlara gitmesi için uygulandı. Bu tarafta muvaffakiyet sağlandı. KOBİ’lere, esnaflara kullandırılan krediler düzenlemelere tabi değil. Selektif olmayan krediler için aylık yüzde 3 büyüme öngörüldü ya da yüzde 30 menkul değer tesisi getirildi.
Kredilerin yüzde 20’si kişisel, yüzde 80’i de gerçek bölüme gitti. Bir yılda KOBİ’lerin kredilerdeki hissesi yüzde 5 arttı. İmalat endüstrisinin hissesi yüzde 29’a çıktı. Selektif kredi siyaseti bu sonuçları doğurdu.
Bankacılık topladığı kaynağı iki kümeye dağıtır. Bunlardan birincisi kamu. Hazine’nin borçlanmasının yüzde 70’ini bankacılık kesimi karşılıyor.
Menkul değer tesisinin ekstra bir şok olmadığı durumda sermaye yeterlilikleri üzerinde bir sorun oluşturacağını düşünmüyorum.
Sermaye muhtaçlığı manasında Türkiye’de sermaye konması gerekir denen bir banka yok. Bankalarımız sermaye rasyolarına nazaran yeterli durumda. Acil bir sermaye gereksinimi içinde olan bankamız yok.
3 kamu bankasının bilanço büyüklüğü yüzde 37 hisseye tekabül ediyor. Kredilerin de yüzde 48’i üç kamu bankası üzerinde. Son 3 yılda bunlar artış gösterdi. Yüzde 37-40 bölümü domine eden bir sayı değildir.
“KKM’de 1 trilyon TL civarı TCMB taraflı”
Kur muhafazalı mevduatta 1 trilyon TL civarı TCMB taraflı, 400 milyon TL’si de Hazine’nin eserinde. KKM süreç itibariyle başarılı oldu. Mevduatımızın yüzde 35’i TL idi, bu oran yüzde 54’e çıktı.
KKM’de yüzde 12 faiz oranı düşük kalmıştı. TCMB de bankaları bu mevzuda hür bıraktı.
KKM bize değerli bir maliyet avantajı sağlıyordu. Önümüzdeki süreç itibariyle biz yüzde 60 maksadının tutturulmasına bakacağız. Kesim son periyotta 5-6 puanlık opsiyonlar veriyordu. Kabaca ben burada üst hududun yüzde 17-18 düzeylerine oturacağını düşünüyorum.
Forward süreçlerin çok büyük bir hissesi yok, düzenlemelerin tesiri hudutlu kalır.
Bizim ana finansman kaynağımız mevduat. Mevduat dışı kaynaklar da var. Mevduatta ortalama bir maliyet buluruz. Bu ortalama maliyet dikkate alındığında net faiz marjını yakalayabilecek durumdayız. Ziraat Bankası’nın bu marjı yüzde 5 civarında.
-Söyleşiye ait haber anlık olarak güncellenecektir. Söyleşi için Bloomberg HT yayınını Youtube sayfasındaki canlı yayın sekmesinden izleyebilirsiniz
