Sistem o kadar alışılmadık ki muazzam büyüklükteki Samanyolu galaksimizde ondan yalnızca yaklaşık 10 tane bulunduğu düşünülüyor.
Bu sistem bir kilonovayı, yani nötron yıldızları çarpıştığında meydana gelen patlamayı tetikleyerek cihan boyunca tespit edilebilecek ultra güçlü bir patlamayı harekete geçirmek için tüm şartlara sahip.
10 MİLYARDA BİR GÖRÜLÜR
NOIRLab’de gökbilimci olan, yeni çalışmanın ortak müellifi André-Nicolas Chené, “Samanyolu’nun en az 100 milyar yıldız ve muhtemelen 100 milyarlarca yıldız daha içerdiğini biliyoruz. Bu fevkalâde çift yıldızlı sistem esasen 10 milyarda bir görülür” diyor.
Çalışmamızdan evvel, Samanyolu üzere sarmal bir galakside bu tüden yalnızca bir yahut iki sistemin bulunabileceği varsayım ediliyordu.
Bu ikiz yıldızları bulan gökbilimciler, sistemin X-ışınlarıyla parladığını ve kütlesinin büyük olduğunu söylüyor. Lakin bu bilhassa olağandışı zira gökbilimciler, iki yıldızın birbirlerinin etrafındaki yörüngede “tuhaf bir dairesel” rotada döndüğünü söylüyor.
Sözkonusu sistem olağan ve etkileyici bir patlamadan çok, bir yıldız patlamasının yani süpernovanın sönmesiyle oluşmuş üzere görünüyor.
Independent Türkçe’de yer alan habere nazaran yıdızların tuhaf yörüngesi sayesinde araştırmacılar, iki yıldızdan birinin “tükenmiş” bir süpernova olduğunu buldu. Bu, yakıtı tükenip çekirdeği çöktüğünde yıldızın nispeten zayıf bir patlama geçirdiği manasına geliyor.
Bu patlama yıldızları ekseriyetle uzun bir eliptik yörüngeye sokar. Fakat bu yıldızda bu türlü bir patlama meydana getirmek için bile kâfi güç kalmadığından iki yıldız bunun yerine dairesel bir yörüngede yakınca hizalanmış.
Zamanla bu iki yıldız, kozmos boyunca güçlü kütleçekimsel dalgalar gönderip gümüş ve altın üzere ağır elementleri ardında bırakarak birleşecek.
Bu yıldız çifti kendi başına bile gereğince tuhaf. Fakat bilim insanları bunun üzere sistemleri bulmanın kilonovaları daha düzgün anlamaya yardımcı olabileceğini umuyor. Bu etkileyici patlamaların kainattaki altının kaynağı olduğu da düşünülüyor.
Chené, “Uzunca bir müddet, gökbilimciler nihayetinde bir kilonovaya yol açabilecek kesin şartlar hakkında varsayımlar yürüttü” diyor.
Bu yeni sonuçlar en azından birtakım durumlarda iki kardeş nötron yıldızının, biri klasik bir süpernova patlaması olmadan meydana gelse bile birleşebileceğini gösteriyor.
CPD-29 2176 diye bilinen bu çift yıldızlı sistem, Dünya’dan yaklaşık 11 bin 400 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Birinci olarak NASA’nın Neil Gehrels Swift Gözlemevi’nin tespit ettiği sistemin olağandışı tabiatı, daha sonra Şili’deki 1,5 metre çaplı SMARTS teleskobu kullanılarak yapılan müşahedelerle doğrulandı.
Bulgular, Nature isimli bilimsel mecmuada dün yayımlanan “A high-mass X-ray binary descended from an ultra-stripped supernova” (Çok düşük unsurlu bir süpernovadan türeyen yüksek kütleli bir X-ışını ikilisi) başlıklı yeni bir makalede açıklanıyor.
